METODOLOGIA AKTIBOAK

Hezkuntza sistema antzekoak izan arren, metodologia ugari aurki daitezke gaur egun. Hauen bidez, ikasle eta irakasleen arteko helburu batzuk lortzen saiatzen da, beste prozedura desberdinen bidez.   Estrategia horiek diseinatzeak barne hartzen du irakasle zein ikasleek egin beharreko jarduerak ezartzea, ikasle eta irakasleak edukiez jabetzeko eta proposatutako jomuga pedagogikoak lortzeko. Hortaz, metodologiak hezkuntza helburuak eta edukiak lotzen dituen curriculum-aren zatia dela esan dezakegu. Zati horrek bere baitan hartzen ditu estrategia metodologikoa, espazioaren banaketa, denboraren banaketa, baliabideak, aniztasunari arreta...

Gaur egun, eredu tradizionalaren aurrean metodologia aktiboak geroz eta nabarmenagoak dira. Hauek ikasleen rol aktiboa bultzatzen dute, ikaskuntza prozesua beste modu praktikoago batean bideratu dezaten. Gaur egun, proposamen ezberdin asko egin dira, horien artean ezagunenetariko batzuk ikaskuntza kooperatiboa, kasuetan oinarritutako metodologia, arazoetan oinarritutako metodologia eta proiektuetan oinarritutako metodologia ditugu.

Lan honetan, metodologia aktiboen ezaugarriak eta funtzionamenduak azaldu genituen, metodo desberdinak ezagutuz lortu daitekeelako hezkuntza sistema egoki bat sortzea.

IVAN ILLICH - El ritual del progreso

Illich-en testuekin jarraituz, "El ritual del progreso" testua irakurri eta analizatu dugu. Bere ideia kritikoetan funtsezkoak diren kontzeptu batzuk lantzen dira, teknologia edo eskolaren papera berriz ere. Aipatutako kontzeptu hauek barneratzeko, irakasleak planteatutako galdera batzuk erantzun ditugu.

 

Zer esaten du Illich-ek aurrerapen teknologikoen inguruan, hauek maila bat gainditzen dutenean? Zein da honen ondorioa eskolei dagokienez?

 

Teknologia ez da aurrerapausuaren sinonimoa. Beraren ustetan, gizakiaren garapenerako tresnatzat saltzen dizkigute produktu berriak, gizarte kapitalista eta kontsumista honen funtzionamendua bermatzeko. Eskolak, estatuaren tresna garrantzitsua izanik, kontsumoaren baloreak sustatzen ditu, hori baita estatuari interesatzen zaiona.

Zergatik sustatzen da zerbait teknologien hezkuntza nahiz eta beraien ondorio kaltegarriak nabariak izan? Honen zer adibide jarriko zenuke hezkuntzaren arloan?

 

Gizarte kapitalista zuzentzen duten enpresen interesengatik sustatzen dira neurri horiek. Hezkuntzaren kasuan, eskola saltzen digute ikasteko tresna edo instituzio bakar bezala, gure kabuz bideratu dezakegun hezkuntza modua guztiz baztertuz. Gainera, horren bidez, haien menpe dagoen instituziora joatea lortzen dute.

Eskolaren izaera "kontraproduktiboa" ikusita, alegia, hezkuntza instituzioak ez duela ziurtatzen ezagutzaren zabalkuntza ezta berdintasunaren sustapena era; zein izango litzateke bere benetako zentzua? Zein da honek bidaltzen dituen oinarrizko bi mezu?

   

Gaur egungo gizartean, eskolaren funtzioa estatuaren interesetara mugatzea da. Hau da, gizarte kapitalista bermatzeko kontsumoaren eta konpetibitatearen baloreak sustatu behar ditu ikasleen artean.

 

Hortaz, zenbait mezu saltzen dizkigute:T

1- Eskola da ikasteko instituzio bakarra eta hortik kanpo ez dago ezer ez.

2- Eskolak ezagutzaren monopolioa du eta ikasleak moldatzen ditu estatuaren interesen arabera.

 

Zein da eskolaren papera baloreen instituzionalizazioan?

 

Eskolak sistema industrialaren jarraipena zihurtatzen duten ideiak sustatzen ditu.

 

Eskolaren funtzionamendu sinbolikoa ekonomia garaikidearen isla al da? Zein zentzutan gertatzen da hau?

 

Eskolak behartzen gaitu kontsumitzera. Desiren naturaltasuna aldatu egiten da, desirak beharretan bilakatzen direlako.

 

Illich-en aburuz, zein da kapitalismoaren "mantra" aurrerapenaren harira? Zer da sortzen ari duena aurrerapenaren ideologiak?

 

Kapitalismoa ez-ikusia den zerbait da. Hau da, kapitalismoa egoten bermatzeko beharrezkoak diren ideiak saltzen dizkigute (kontsumoa, konpetibitatea...) eta gizartea ez da konturatzen, guztiz alienatuta dagoen gizarte batean bizi garelako. Gainera, honek ez du bukaerarik izango momentuz, bukatzen ez den kontsumo bat delako. 

 

Teknologien izaera sakratuaren adierazpen nagusia, Illich-ek aipatzen duen "teknologien agindua"-n (imperativo tecnológico) izango luke bere oinarri diskurtsiboa. Zertan datza kontzeptu hau? Nola lotuko zenuke gizartearen deseskolatzearen aladarrikapenarekin?

Teknologien agindua kontzeptuak, berritzaileak diren teknologiak erabiltzeko beharra adierazten du. Eskolarekin berdina pasatzen da, deseskolarizazio prozesua oso zaila da gaur egun, txikitatik sustatu digutelako eskola dela metodo bakarra hezkuntza egoki bat lortu ahal izateko.

KONPETENTZIAK

Gure hezkuntza sisteman ezagunak diren konpetentziak ulertu ahal izateko eta ikuspegi desberdinak kontutan hartzeko, Sacristanen eta Moyaren iritziak agertzen diren bideo bat ikusi dugu. Gainera, galdera batzuk erantzun behar izan ditugu konpetentzien inguruan zeukaten iritziari buruz.

1.    Zein da Sacristanen iritzia konpetentzien inguruan?

Sacristanek kritika zorrotza egiten zien konpetentziei estatuaren tresna bat direlako, honek ezarri nahi dituen baliabideak mugatzen dituztelako. Estatuak, eskolarekiko boterea izatean, nahi dituen baloreak, ideologiak, jarrerak ezartzen dizkiete ikasleei haien interes ekonomiko, sozial eta politikoetan oinarrituz. Hortaz, beraren ustez konpetentzien moda bultzatzen duen diskurtsoa ekonomiko eta politikoa da, eta ez hezkuntza-sistemarekin lotuta.

 

2.    Zein da José Moyaren iritziz konpetentzia bat?

    

Moya konpetentzien alde kokatzen da baliabide interesgarria izan daitekeelako hezkuntza sistema egoki bat lortu ahal izateko. Beraren esanetan  kopetenzia bat pertsona batek zeregin zehatz bat edo egoera bat ebazteko bere esku dituen baliabide guztiak mobilizatzeko eta erabiltzeko duen gaitasuna da. Gainera, asko jakiteak ez du pertsona konpetenteagoa egiten, bere baliabide guztiak erabiltzeko gaitasunak baizik.

 

3.    Moya eta Sacristanen iritziz konpetentzia bat eskolan bakarrik eskura daiteke?

Gaur egun eskolak hezkuntzaren monopolioa izan arren, Moya eta Sacritanek diote konpetentziak ez direla soilik eskolan lortzen, eguneroko bizitzan ematen den prozesu baten bidez baizik. Sacristanen diskurtsoa "erradikalagoa" da eskolarizazioa eta eskolaren arteko desberdinketa azpimarratzen duelak eta eskolak duen monopolio horrekin apurtzeko alde egiten duelako. Bestalde, Moyak azpimarratzen duena da konpetentziak garatzeko ezinbestekoa zereginak ondo aukeratzea dela, balio eta konpetentzia egokiak garatzen joateko.

 

4.    Moyaren iritziz, curriculum erreala hobe dezakete konpetentziek?

 

Baietz uste du, baina ez da prozesu erraza izango aldaketa eta garapen asko egin beharko direlako hezkuntza sistema hori lortu ahal izateko.

IKUSIZKO ERRELATOA

Klasean talde ezberdinek haien kabuz ateratako argazkiak partekatu ditutze. Klasean elkarrekin argazkiak ikusi eta interpretazioak egin ditugu. Nolako gorputzak ikusten dira kanpoaldean? Hori izan da saioa dinamizatu duen galdera. Hurrengo bideoa saioaren errelatoa da. Honetan irribarreak dira nagusi. Ikastea eta ondo pasatzea posiblea da!

Errelatorea: Maider Álvarez

Laguntzailea: Unai Coronel

CURRICULUM EZKUTUA

Irudi hauen bidez, gure gizartean nabarmenak diren bereizketa eta diskriminazioa ageri dira. Sexurik edo egoera fisikorik "eskatzen" ez duten guneak egon beharko lirateke, jendea ez delako irudi diskriminatzaile horiekin identifikatu behar.

Argazki hauetan, estatuak inposatutako neurrien aurrean, herria batzea eskatzen da kolektiboko interesetan oinarrituz.

Unibertsitateko ikasleek sortu dituzten taldeen kartelak dira. Hauetan, taldearen interesak bultzatzen dituzen jarduerak ageri dira, Marx edo Lenin-i buruzko hitzaldiak adibidez.

Zein da Unibertsitateak desberdintasunaren aurrean duen jarrea? Teorian inklusioaren alde apustu egiten den arren, zuzentzeko hainbat gauza aurki ditzakegu. Gaiaren inguruan interesa izatea eta errespetuaren adierazle izatea lehenengo pausa da. Ondoren, bereizketa horrekin apurtzeko proposamenak etorri behar dira. Kartelak eta irudiak jartzea al da desberdintasun horien normalizaziorako bide egokiena? Edo bereizketa azpimarratzen dute?

Bi irudi hauek oso adierazgarriak dira gaur egungo hezkuntza sistemaren funtzionamendua ulertzeko, hezkuntzaren guztizko planifikazioa eta sistematizazioa argi geratzen dagoelako. Ordena da nagusi.

Whale taldeak ekarpen oso interesgarria egin du espzioaren antolaketari dagokionez. Fakultatearen eraikinaren planoan ikus daitekeenez, eraikina bi zaititan banatuta dago. Alde batetik irakasleen sektorea dugu, eta bestetik ikasleena. Hezkuntzak behin eta berriro gogoratzen digu zein den gure posizioa, eta posizio horrek dakarren rola jarraitu behar dugula.

Ordutegi zehaztuak fabriken funtzionamenduetan daude oinarrituta, eskola estatuaren instituzio izanik, beraren interesen alde egiten duelako eta ikasleak lantegietako funtzionamendura ohituta egotea onuragarria delako haientzat.

Fakultateak ingurumenarekiko duen ardura eta konpromesua desestali dezakegu irudi hauei erreparatuz. Printzipioz gaiarekin sentsibilitatua dagoela eta hezkuntza komunitateari ardura eta parte hartzea eskatu, eta hori bera sustatzem duela igarri dezakegu. Hala ere, gauzak ez dira beti diruditen bezain politak...

Blog-aren dokumentu hau sortzean, nire taldekide den Unai Coronel-en blogean oinarritu naiz, argazkiak taldekideen artean atera genituelako eta beraren hausnarketak oso egokiak iruditu zaizkidalako. Gainera, Whale taldearen argazkiak eta hausnarketak oso aproposak iruditu zaizkit eta horregatik daude aipatuta.

PORTFOLIOA

Aurtengo kurtsoari amaiera ematen ari gara eta honekin batera, Didaktika Orokorreko ikasgaiari. Ikasgai desberdina izan da eta horrek interesgarria izatea bilakatu du, urtean zehar landutako edukiak beste modu batera eman ditugulako. Blog-a gure eguneroko kuaderno bat izan da, klase orduetan egiten genituen lanak erakusteko eta gordetzeko aparta izan baita. Hortaz, etorkizun batean irakasgai honetan egindakoaz gogoratu nahi badut, argi daukat non begiratu. 

Bestetik, ikasturte osoan landutako guztia laburtzen saiatuko naiz Portflolio honetan. Hala ere, ez da soilik ikusitako eduki guztien laburpen bat egitea, haien arteko lotura bat egitea baizik. Didaktika Orokorreko irakasleak oso argi utzi zuen bezala, ikusi dugun guztia lotuta dago. Hau da, zeregin batekin jorratu ditugu lan guzti hauek: gizarteko zenbait gai-ren aurrean jarrera kritikoa garatzeko eta erabiltzeko helburuarekin. Adibidez, Illich-en testuak, Beatriz Preciadoren dokumentala, Judith Butler eta Sunaura Tayloren arteko elkarrizketa...

Hasteko, Esther Ferrer-en zenbait performance ikusi genituen, performance kontzeptua menperatzeko eta Illich-en testuak irakurtzean, guk bat egin ahal izateko. Jarduera interesgarria izan zen hori, edukiak beste klasekideei azaltzeko modu desberdin eta berritzailea izan baitzen. Gainera, antzezlan moduan azaldu genituenez, Illich-en testuetatik ulertu beharreko kontzeptuak errazago barneratu genituen (kontra-produktibitatea, erraminta, alienazioa...). 

Illich-eri dagokionez, izugarrizko pentsalari anarkista iruditu zait. Ikasturte honetako zatirik garrantzitsuenetarikoa dela argi daukat, bere testu eta pentsatzeko moduarekin estatuaren normalizazio guztien aurrean jarrera kritikoa izaten lagundu didalako. Gainera, bere testuei esker bizitzako zenbait arlotan nuen ikuspuntua planteatzen ere lagundu dit, geroz eta normalizazio gehiago eta langile klase kontzientzia gutxiago dagoelako. Hortaz, "La crítica de las herramientas" , "La convivencionalidad" , "El ritual del progreso" aipatzekoak dira.

Bestetik, ikaskuntza sisteman gorputzeko zer nolako jarrerak dituzten analizatu genituen. Horretarako, eskolatik kanpoko eta eskolan bertan zeuden gorputzen argazkiak atera genituen, klasean horien inguruan hitz egiteko. Hortaz gain, gorputz horien normalizazioan eskolaren paperaren inguruan hausnarketa bat egin genuen. 

Horretaz gain, beste zenbait pentsalarien bideoak eta elkarrizketak ikusi genituen. Adibidez, Beatriz Preciado-k oso hausnarketa interesgarria egiten zuen sexualtitatearen eta estatuak eskolarekiko duen kontrolaren inguruan. Judith Butler eta Sanaura Taylor-en arteko elkarrizketa ere ikusi genuen. Oso garrantzitsua eta interesgarria iruditu zitzaidan, emakumeek eta "ez-gaitasunak" dituzten pertsonek pairatzen dituzten arazoen inguruan hausnartzen zuelako, sistemari eta gizarte honi kritika zuzena eginez. Bideo hauekin bukatzeko, Sacristan-ek eta Moya-k konpetentzien inguruan hitz egin zuten. Lehengoak kritika zuzena egiten zien estatuaren tresna bat zelako, honek ezarri nahi dituen baliabideak mugatzen dituztelako. Moyak aldiz, ongi erabilitako konpetentzien defentsa egiten zuen, baliabide interesgarria izan daitezkeelako. 

Bukatzeko, ikasturte amaieran egin ditugun bi proiektu nabarmenak aipatuko ditut. Batetik, gure kasuan, Intersekzionalitatea-ri buruzko lana. Izugarrizko lana izan zen, gure gizartean dauden arraza, klase, egoera fisiko... desberdineko pertsonek pairatzen dituzten arazoak isladatzeko erabili genuen tresna izan zelako posterra. Gizarteak eta estatuak pertsona horiekiko duen jarrera salatu nahi genuen lan horren bidez, klase, arraza edota egoera dominantetik ateratzen den guztia baztertzen delako gaur egun. Gainera, "Intersekzionalitatea" kontzeptu bera ezaguna egitea lortu nahi genuen, oraindik ere nahiko ezezaguna baita zoritxarrez. Bestetik, Unitate Didaktikoa-ren lana dago. Matematikako eta Didaktikako irakasgaiak batuz egindako lana da. Gure kasuan, ikasleek haien gustoko patioaren maketa bideratu behar zuten ikastetxeko zuzendaritzan, urtean zehar landutako kontzeptu matematikoei esker. Lan interesgarria eta luzea izan zen, urteari amaiera egokia emateko.

Hau izan da nire Blog-a laburtu duen Portfolioa. Zenbait lan txiki ez ditut mentzionatu baina hala ere garrantzi handia izan dute, hemen agertu diren beste guztiak bezala. Espero dut gustoko izana eta edozer beharrezkotan nire blog-etik hartzea, lasai asko!

INTERSEKZIONALITATEA - Posterraren ariketa

Posterra eta honen zentzua

    Gure helburua interzekzionalitateak eskaintzen duen ideia lantzea izan da; honek kritikatzen duen diskriminazio sistema egituratua nabarmena dela argi  uzteko eta errealitate hori salatzeko. Horretarako, gaur egungo gizarte hetero-patriarkal kapitalistan dauden perfil ezberdinak irudikatzen saiatu gara. Irudikapena gorputz ezberdinen bidez egitea nahi izan dugu, beti ere, eskola eremuaren barne zentzua duten gorputzak erabiliz. Hala ere, irudikapen oso anitzak egin ditugu: gorputz batzuk haurrenak izango lirateke, beste batzuk ideia abstraktuagoen adierazpenak, beste batzuk aldiz, txikitatik umeek dituzten erreferentziak.

Perfil edo Identitate ezberdinak Posterrean

Lehenengo perfila diskriminazioaren piramidean posizio pribilegiatua izango lukeena da. Honek, gizarteak proposatutako identitatea perfektuaren ezaugarri gehienak biltzen ditu. Mutil heterosexual zuria da. Honekin gizarteak generoa, arraza eta orientazio sexualari dagokionez “normaltzat” ezartzen duena adierazi nahi izan dugu. Hala ere, badaude aipatu daitezkeen beste ezaugarri batzuk: gaztea, klasea (markazko arropa), aniztasun funtzionalik gabekoa, kanonei jarraituz erakargarria (errubia, argala…). Honek boterea eta nagusitasuna adierazten du. Errealitate hori adierazteko baloiaren metafora sortu dugu: mutilak hanka artean mundu bat daukala irudikatu dugu baloia izan beharrean, gizarte guztietan botere gehien duena delako. Hala ere, identitate pribilegiatu honek gizarteak ezartzen dizkion estereotipoen menpe dago ere, eta hauek presioa eragiten dute beregan. Maskulinitatearen ideiak haien izaera mugatzen du guztiz. Txikitatik esaten zaie umeei ez dutela negarrik egin behar; indartsuak izan behar direla benetako gizonak izateko. Baita haien gorputzak landu behar dituztela “perfektuak izateko”. Adierazpen emozionalari dagokionez jartzen zaizkien mugak irudikatzeko bigarren metafora bat erabili dugu: aurpegian ezer ez marraztea espresiorik gabeko identitatea adieraziz.; “mutilek ez dutelako sentimendurik adierazi behar”.

Bigarren irudia gure gizarteak inposatzen duen emakume estereotipatuaren irudikapena da, genero diskriminazioari erreferentzia egiteko. Gaur egun, emakumeek gizartearen presioa jasaten dute “perfektuak” eta “femeninoak” izateko, gizonezkoen menpekotzat tratatuak izatearekin batera . Honela haien zoriontasuna perfekzioaren ideiaren menpeko bihurtzen dute. Guzti hau garbi ikusi eta entzun daiteke egunero telebistan, irratian edota kalean, nabariak diren mezuen bidez (erakusleihoetako  manikiak, iragarkietako emakumeak, arropa-dendetako tailak...). Hortaz, kasu honetan ez dugu eskola adineko neskaren irudikapena egin. Egindako irudikapena neska txikiei jomuga gisa eskaintzen zaien erreferentea da. Erreferentzia hori oso famatua den “Barbie”-ak errepresentatzen du; gizatasuna gabeko panpina.

Hirugarren identitatea, LGTBI kolektiboa eta honen barruan kokatzen diren pertsonek pairatzen duten sufrimendu eta opresioa kritikatzeko erabili dugu. Eskolaren garaia eta gure bizitzetako lehen urte hauek oso garrantzitsuak dira. Hauetan influentzia ugari jasotzen ditugu eta askotan gizarte diskriminatzaile honek inposatzen digunarekin lotuta egoten da. Honela  onargarria den identitate bakarra delako ideia garatzen dugu. Txikitatik inposatzen digute mutilak eta neskak nolakoak izan behar diren, eta zer gustatu behar zaien. Binarismoaren eta heterosexualitatearen ideia azpimarratu eta beste aukera guztiak baztertzen dira. Horren, ondorioz, inpaktu izugarria du umeengan dikotomia horrekin bat ez datozen identitateak ezagutzea: homosexualitatea, bisexualitatea, transexualitatea… Gizarteak txikitatik ezarri digu hori gaizki dagoela edo ez dela normala. Kolektibo honen barruan dauden pertsonen emozioak eta pentsamenduak ezabatzen saiatzen dira nolabait. Ideia horiek adierazteko bai garuna eta bai bihotza tapatu nahi izan ditugu. Gainera, kolektiboak bere barruan hartzen dituen identitate-gorputz desberdin aniztasuna adierazteko, neutroa den irudikapena erabiltzen saiatu gara.

Laugarren posizioan, neska beltz bat irudikatu dugu. Perfil honek diskriminazioaren hainbat ezaugarri hartzen ditu barruan: generoa, arraza, klasea, itxura, erlijio edo sinismenak… Arrazaren supremaziaren egoera latza kritikatu nahi izan dugu batez ere, eta bereziki emakumezkoen kasuan. Hortaz, argitu beharrekoa da beltzak ez direla irudikapen honek barruan hartzen dituen pertsona bakarra; musulmanak, latinoamerikarrak, ijitoak… ere barne daude. Gizarte arrazista honetan miseria eta opresio izugarria pairatzen dute arraza zuria ez diren beste arrazek. Hasteko, historian zehar bortizki zapaldua izan den eta zapaldua izaten jarraitzen duen identitatea da hau (esklabotza, kolonizazioa, prostituzioa…). Urte luzez jasandako errepresio hori adierazteko odol puztuaren metafora erabili dugu. Txikitan ere, neska beltzek izugarrizko opresioa jasaten dute (hitzartutako ezkontzak gazteak direnean…) Opresio horren adibide bortitzenetako bat klitoriaren mutilazioa da, muralean irudikatu duguna. Neska gazteei plazerra lortzeko aukera kentzen diete haien purifikazioa bermatzeko, purifikatu daitezen, ondorengotza bermatzea da haien funtzioa…)

Azkenik, “Down sindromea” duen neska bat marraztu dugu. Aniztasun funtzionala duten pertsona guztien izenean egin nahi izan dugu irudikapen hau. Azpimarratu nahi dugu aniztasun funtzional mota asko eta oso ezberdinak daudela (itsuak, gorrak, depresioak, fisikoak, psikologikoak…). Aniztasun funtzionala duten pertsonak posiziorik zapalduenean kokatu dugu gizartean errepresio eta diskriminazio izugarria pairatzen duen kolektiboa delako. Ideia hori adierazteko erabili nahi izan dugun ideia gorputzik ez marraztea izan da (beste kasuena ez bezalakoa gutxienez). Honela “ez-gaitu” kontsideratzean pertsona hauei bizitzeko aukerak guztiz ezabatzen zaizkiela adieraziz. Down Sindromea duten pertsonek pairatu behar izan duten diskriminazioaren adibide dira orain arte ez zaiela boto eskubidea aitortu, familiek haien ondorengotza eskubidea betatzeko aukera zutela. Bi sinbologia gehiago erabili ditugu: ahoan zentsura irudikatzen duen X bat jarri diogu, gizarteak beti daukaten irribarrea kendu nahi dielakoan; eta bihotza beste pertsonak bezala emozioak dituztela azpimarratu nahian.

Posterraren ardatz osagaiak

Kateak errepresioaren sinboloa dira. Hau diskriminazio batukariaren ideia azpimarratzeko egin dugu. Perfil diskriminatuak agertu ahala, haien ezaugarri “desberdinduekin” batera gero eta kate gehiago agertzen direlako gorputzen inguruan. Honela, aniztasun funtzionala dutenen kasuan, kateak dira ikus daitekeen gauza bakarra, erabateko errepresioa adieraziz.

Bigarren gauza paperaren zikinkeria da. Katearekin batera, perfilak agertu ahala zikinkeria handiagoa da. Zikinkeriak adierazi nahi duena gizartearen eragina da, identitate ezberdinei jartzen dien karga edo  konnotazio negatiboa.

Intersekzionalitatea

Intersekzionalitateak zapaldurik eta bazterturik dauden pertsonen identitateak, eta gizarteak horien kontra ezartzen dituen opresio, dominazio eta diskriminazio sistemak ikasten ditu. Teoria hau diskriminazioaren aukera guztiak aztertzen saiatzen da. Halaber, aukera horien asko eta oso desberdinak direla salatzen du, beti ere aukera horiek pertsona baten identitatearen ezaugarri bezala ulertuta.

Argien ikusten diren aukera horien artean generoa, etnia, klasea, arraza, orientazio sexuala, erlijio, adina… daude. Gizarteak inposatutako identitateak ezaugarri edo kategoria horietako bakoitzean estandar zehatza markatuta duenez, horietako batetik ateratzean pertsonak diskriminatuak izaten dira gaur egun.

Teoriak proposatzen duena da diskriminazioa maila guzti horiei erreparatuz aztertzea da. Honela, diskriminazioa batukaria dela adierazi nahi du. Hau da, diskriminaziorako “aitzakia” diren ezaugarri ezberdinak daude, baina ezaugarri horiek ez dira zertan elkarrekiko independenteak izan behar. Izan ere, ezaugarri horiek elkarrekin topatzeak diskriminazioa areagotzen du.

Honen ondorioz, diskriminatuen artean nolabaiteko “mailak” sortzen direla ulertu behar da. Adibidez, Argia astekariaren artikulu batean honela argudiatzen da: “Feminismo klasikoaren arabera gizarte patriarkala unibertsala da: emakumeak zapalduak gara eta gizonak zapaltzaileak, baina argi dago errealitatea konplexuagoa dela. Adibide erraz bat: Angela Merkel-ek sexismoa bizi dezake, baina boteretsua izateagatik rol zapaltzailearekin identifika dezakegu ere.  Nahiz eta emakumea izan, klase altuko pertsona da eta, beraz, pribilegiatua. Pribilegiozko posizio horren aurrean, langile gehienak, nahiz eta gizonezkoak izan, bera baino zapalduagoak daude.”

Azken finean, intersekzionalitateak argi utzi nahi duena desberdintasun soziala eta diskriminazioa multidimentsionala eta uste duguna baino konplexua dela da.

Ondorioa aldaketari begira

Diskriminatuak diren talde edo sektoreak asko eta desberdinak izan arren, argi dago zein den apurtu beharreko ideia (etsaia neurri batean): gizon zuri heterosexual kapitalistaren supremazia. Hori da gizarteak inposatutako identitate estandarra eta onargarria. Hortaz, oprimitutako taldeen artean dauden gatazkak alde batera utzi eta benetako etsaien aurka borrokatu beharko litzateke etnia, klase, genero… desberdinetako pertsonen arteko berdintasuna lortu arte.

Diskriminazioa ez da zatikatua. Estandarra ez den guztia zapaltzen du. Hortaz, diskriminazioaren kontrako borroka ezin da zatikatua izan, bateratua baizik. Denok, elkarrekin borrokatu behar dugu diskriminazioaren kontra. Feminismoaren borrokak, klase borrokarekin batera egin behar du aurrera. Baita LGTBi-fobiaren kontrako borrokak eta Arrazismoaren kontrakoak. Modu horretan, elkartasunez eta helburu komunak partekatuz borrokatu behar dugu edozein errepresio eta diskriminazioaren kontra.

Diskriminazioarekin akabatzeko estatuak dituen estruktura diskriminatzaile eta baztertzaileak ezagutzea beharrezkoa da. Hauek zer helburu zehatzekin egiten diren ulertu behar da, sistema honetan agintzen duten interesen kontra kritika egiteko eta gizarteko oinarri diren beste taldeen egoera kaxkarra ulertzeko.

UNITATE DIDAKTIKOA

Guk, Modulo Doctors taldeak, unitate didaktikoa bidali dugu modulu lanarekin batera. Gure unitate didaktikoa "Eskola Aldatzen Proiektua" deitzen da eta gure eskolako patioaren aldaketa egitea izango da helburu nagusia.

Gure proiektua bi astetakoa izango da eta LH2ko ikasleek egingo dute. Gure ikasle txikiek haien gustoko patioaren maketa egin beharko dute, matematikan eta plastikan ikasitako zenbait kontzeptu erabiliz. Honen bidez, ikasleak, urtean zehar ikasitakoa praktikan jartzeko gai izango dira, hori baita ikasteko modu egokiena. 

Unitate Didaktikoa projektu interesgarria iruditu zaigu praktikoa eta zabala delako, hainbat ikasgaietako edukiak lantzen baititu. Gainera, ikasleei ahotsa eman nahi genien, haiek ere garrantzia izan zezaten eskolan gertatzen diren aldaketetan.

"TOMBOY" pelikula

Otsailaren 7an, Didaktikako klase batean "Tomboy" pelikula ikusi genuen eta filamari buruzko hausnarketa eta analisia egitera bultza gintuen irakasleak. 

Lehenik eta behin, filmak mutil izan nahi duen neska baten eguneroko bizitza kontatzen du. Neska honek izugarrizko arazoak izaten ditu egunero bi "bizimodu" desberdinekin aritu behar delako; familiako kideekin neska bat bezala identifikatzen da bere gurasoak haserretu ez daitezen, baina lagun artean mutil bezala identifikatzen da, hori baita benetan izan nahi duena. 

Gainera, gurasoek ez dute onartzen haien alaba mutil izan nahi dela, haiek uste dutelako neska jaioz gero bizitza osoan """"emakumeen rolak"""" jarraituz jokatu behar dela. Bestetik, protagonistaren lagunak konturatzen direnean neska dela, guztien aurrean umiliatu egiten dute, gurasoen iritzi bera baitute.

Pelikula oso interesgarria izan zen, transgenero batek txikitatikpairatzen dituen arazo errealak kontatzen dituelako. Pelikula honek gizarteak bere burua kritikatzeko eta arazoari aurre egiteko beharrezkoak diren irtenbideak lortzeko bultzaten du, hori baita konponbideak lortzeko modu bakarra.

HEZKUNTZA MAILAK

Hauek dira desberdindu ditugun hezkuntza maila desberdinak:

IVAN ILLICH - La convivencionalidad

Gaur, Ivan Illich-en liburuaren hirugarren kapitulua jorratu dugu gelan: "La Convivencionalidad". Zati honetan, "teknologien" eta eskolaren garrantziaren inguruan izan da debatea, klasekide batzuk gai batzuen alde kokatu baikara eta batzuk aldiz, kontra.

Hona hemen klasean egindako galderak eta erantzunak:

1.    Zer esaten du Illichek aurrerapen teknologikoen inguruan, hauek maila bat gainditzen dutenean? Zein da honen ondorioa eskolei dagokienez?

Teknologia ez da aurrera pausuaren sinonimoa. Garapenaren adierazletzat salten dizkigute produktu berriak, baina beti interes batzuk daude produktu berritzaile horien atzean. Adibidez, kotxea produktu berritzaile bat izan zen, baina kotxea sortzean, beharrezkoak diren enpresak hirietako kanpoaldean eraikin zituzten, kotxea hartu behar izateko. Hortaz, behartuta gaude kotxeak erostera, eta estatuak ezartzen dituen produktuak erostera behartuak gaude, haien interesekiko eta botereekiko zapalduak egonez.  

2.    Nahiz eta teknologien hedakuntzaren ondorioak kaltegarri nabariak izan, zergatik sustatzen da? Honen adibideren jarriko zenuke hezkuntzaren arloan?

Estatuaren eta enpresa handien interes ekonomiko batengatik sustatzen dira: izkututako motibazio bat da. Hori da kapitalismoaren oinarria. Adibidez, AHT, ritualak eta mitoak, Illichen arabera. Arbel digitalak, adibidez, arazo asko sortzen ditu.

3.    Eskolaren izaera “kontraproduktiboa” ikusita, hezkuntza instituzioak ez du ziurtatzen ezagutzaren zabalkuntza ezta berdintasunaren sustapena ere. Zein izango litzateke bere benetako zentzua? Zein da honek bidaltzen dituen oinarrizko bi mezu?

Benetako zentzua ezkututako kurrikulumak ematen du: desikasi behar da eta gure kabuz ikas dezakeguna ikasi. Azken finean, eskola estatuaren menpre dago eta eskolan ikasten duguna estatuak ezartzen du, haien intereen arabera. Hortaz, jarrera kritikoa lortu eta mantentzeko eskolatik at ikasi beharko genuke gure kabuz.

4.    Zein da eskolaren papera baloreen instituzionalizazioan?

Eskolak ikaskuntza prozesuaren monopolioa du eta hori dela ikasteko leku bakarra sinestarazi digute. Gainera, lehen aipatu bezala, estatuak nahi dituen baloreak irakasten dizkigute eta horiek kontsumismoa eta gizarte zatiketa dira. Sistema kapitalista eta zatikatu honek jarraitzen duela bermatu behar du estatuak, hori baita haren interes nabarmenena, eta hori lortu ahal izateko gizartea alienatu behar du eskolan irakasten diren baloreen bidez. 

5.    Eskolaren funtzionamendu sinbolikoa ekonomia garaikidearen isla al da?

Ezagutza akotatua eta inkuantifikableak diren baloreak zenbatu. Desirak beharrak sortzen ditu.

6.    Illichen aburuz, zein da kapitalismoaren “mantra” aurrerapenaren harira? Zein ari da sortzen aurrerapen teknologikoak?

Etengabe kontsumitzeko prestatzen gaituzte eskoletan: kontsumismoak poztasuna sortarazten digularen ideia. Poztasuna sortzen da kapitalismoaren bitartez (“creer que lo nuevo siempre es mejor”).

7.    Teknologien izaera sakratuaren adierazpen nagusia, Illichek aipatzen duen “teknologien aginduan” (“imperativo tecnológico”) izango luke bere oinarri diskurtsiboa. Zertan datza kontzeptu hau? Nola lotuko zenuke gizartearen deskolarizazioaren aldarrikapenarekin?

Teknologikoki zerbait egin badaiteke, egingo da, giza-kostuak inporta gabe (“Si algo es técnicamente posible se puede hacer”).